LÝ LUẬN - PHÊ BÌNH

 Với trái tim đa cảm của nhà thơ và đôi mắt sắc sảo của nhà báo, Trần Thị Nương khát khao, năng nổ đi tìm, phát hiện và tôn vinh vẻ đẹp đa sắc màu trong muôn mặt đời thường. Nhưng, là lẽ thường tình, trên hết và trước hết, là hành trình đi tìm tình bạn, tình thơ, tình yêu đôi lứa và ngôi nhà hạnh phúc của chính mình.

  Trở lại câu hỏi vì sao bài thơ Về với Quan Sơn của Nguyễn Hòa Bình lại được đưa vào Sổ tay Đảng viên của một Đảng bộ lớn ở Thanh Hóa? Như chúng ta biết, công tác tư tưởng - văn hóa lâu nay thường xuyên được tiến hành không chỉ với đảng viên, cán bộ có vị trí lãnh đạo từ thấp đến cao, mà quan trọng hơn với quảng đại quần chúng. Cái nhan đề bài thơ Về với Quan Sơn, riêng tôi chú ý nhiều đến chữ “về”

  Vincennes thật thanh bình và trong lành. Tôi sẽ đem theo hình ảnh ấy về Hà Nội để nhớ mãi. Đó là một cánh rừng đẹp nằm giữa lòng Paris. Diện tích không quá lớn, chỉ vào khoảng 1000ha thôi nhưng cũng xứng đáng là một lá phổi xanh rất trong lành giữa thành phố du lịch.

Vậy là tiểu thuyết Một và Nhiều có thêm hai nội dung quan trọng nữa. Nội dung thứ nhất: Dõi theo hành trình nhà báo nhà văn Hải Phạm, người đọc được bổ sung thêm hiểu biết về ba cuộc chiến tranh mà việt Nam phải tiến hành để giành Độc lập, Tự do, Thống nhất đất nước và bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ quốc gia. Đó là cuộc chiến tranh chống Mỹ, cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam, giúp bạn xoá bỏ chế độ diệt chủng Pon Pot, xây dựng một nước Campuchia mới, và chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc, diệt mầm hoạ nghìn năm Bắc thuộc.

   Là nhà giáo dạy ngữ văn và và là nhà nghiên cứu văn học có “phông” văn hoá dầy dặn, đồng nghĩa nhà thơ Thang Ngọc Pho sở hữu kho tàng ngôn ngữ phong phú nhiều nguồn ngôn ngữ khác nhau – tiếng Việt phổ thông, tiếng Việt cổ, phương ngữ, kể cả ngôn từ Hán -Việt. Thành tựu đó giúp nhà thơ thể hiện tốt sự nghiệp sáng tạo thi ca của mình.

  Vậy mà sau khi bài thơ ra đời lại sinh chuyện. Ai cho người chiến sĩ đang cầm súng xông lên giết giặc được phép nhớ vợ? Ai cho anh dám xé giấy khen có dấu triện đỏ và chữ ký của cấp trên?…Nhiều… nhiều câu hỏi đặt ra, nhiều lý do cho rằng bài thơ đi chệch hướng với dòng văn chương cách mạng thời ấy. Tôi tin lúc đó khi nghe những lời xì xào đàm tiếu, thi sĩ Cầm Giang rất lo lắng cho số phận bài thơ và cho cả số phận mình lắm lắm…

Trở lai với bài thơ “Gửi Từ Đạm” trên núi Non Nước. Theo nhà nghiên cứu văn hóa Đỗ Huy Vinh (1924-2006), Hội viên Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam, một ngưởi quê gốc xã Ninh Thành, Hoa Lư, Ninh Bình, trên tạp chí Văn nhân, Hội Văn học Nghệ thuật Nam Định, số 22, 1998, cho biết: bài thơ này khi khắc lên núi không có tên tác giả. Rồi phiến đá khắc bài thơ này bị vỡ (do bị đập phá?), sau năm 1945, mới được “phục chế”, ai đó đã khắc thêm chữ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu vào cuối bài thơ, mặc nhiên xem đó là bài thơ của thi sĩ núi Tản sông Đà.

Truyện ngắn của Lương Ky đa phần như thế. Ai đó nói, chỉ toàn chuyện “xưa rồi Diễm ơi!”. Riêng tôi, không nghĩ thế. Tôi nghĩ, đó là tinh thần “khảo cổ học” cái đẹp đang bị con người thời kỹ trị quên lãng một cách vô tình hay cố tình, đôi khi cũng không giải thích được.

   Mở đầu bằng một lời hẹn, hay chính xác hơn là nhắc nhớ về một lời hẹn về Cầu Giấy trong mùa cốm mới. Cốm mới đã xanh làng Vòng/ Nếp Nhung đã xếp chặt nong. Nguyên liệu làm nên những hạt cốm dẻo thơm đặc biệt là lúa nếp, nhưng phải là “nếp cái hoa vàng” chứ không phải bất kì loại lúa nếp nào. Ở đây là lúa nếp Nhung, chắc là một tên gọi dân dã của địa phương.

Theo tập quán của người Việt Nam nói riêng và người phương Đông nói chung, thì con trai thường yêu con gái kém tuổi mình và cùng lắm là hai người bằng tuổi nhau, rất hiếm khi con trai yêu con gái hơn tuổi mình. Nhưng điều thú vị ở đây không chỉ là tình yêu giữa chị và em, mà hơn thế tình yêu ấy lại đến từ trò chơi đố - tìm thuở ấu thơ cách đây gần hơn nửa thế kỷ, khi mà những luật tục cấm kỵ, kiêng khem