Ngoài chủ đề về chiến tranh và hội chứng chiến tranh, qua việc xây dựng hình tượng con khỉ, nhà văn còn muốn chạm đến một chủ đề khác nữa. Đó là thái độ ứng xử của con người hôm nay với thiên nhiên, môi trường mà một thời quá khứ chưa xa chính nó là điểm tựa tinh thần giúp con người vượt qua những hoàn cảnh gian khó. Các chi tiết trong truyện tuy không nhiều nhưng đều là chi tiết đắt giá có sức ám ảnh và chuyển tải hữu hiệu những thông điệp của người viết. (Đọc truyện đêm khuya 03/7/2017)
Dù nghĩ là đã quen, nhưng thẳm sâu trong lòng, nàng vẫn khao khát vẫn nhớ nhung thứ bóng tối dịu êm của đêm. Nơi thuộc về những nụ hôn, những vòng tay, những ái ân chồng vợ, những hẹn hò, bối rối. Đêm là đêm, ngày là ngày, ai đó cố tình biến ngày thành đêm đen, biến đêm đen thành ngày hẳn lòng cũng cay đắng lắm.
Tôi đến gần, chìa tay chỉ vào cái lồng ngỏ ý lấy lại. Ông bố hào phóng rút ví lấy ra năm mươi đô la đưa cho tôi. Con bé đặt cái lồng sơn son thiếp vàng xuống đất, dùng chân đạp cho bẹp rúm, rồi mang cái mớ sắt vụn ấy ném vào thùng rác trong công viên. Nó lại cười, nụ cười đẹp tôi chưa từng thấy bao giờ. Không có gương soi nhưng tôi biết mặt mình đang chín như gấc.
Sao mi lại bắn tau? Hức! Cái lẩy cò của mi như lưỡi gươm oan nghiệt. Phũ phàng chặt đứt sự nghiệp của tau, mạch sống của tau, tình yêu của tau! Nhưng súng đã nổ. Đạn đã xé tan ngực tau. Mặt đất sụm xuống. Những mái lèn xoay tròn. Cả cánh rừng xoay tròn. Khúc sông cũng xoay tròn. Và bầu trời sụp xuống, tối mịt. Hức!..
Làng nằm ở thượng nguồn bờ bắc sông Bến Hải nên được gọi là Làng cửa ngõ mặt trận. Quân đến quân đi nối nhau. Làng không khi mô vắng lính. Nghỉ lại một đêm, hai đêm. Dưỡng sức. Lấy hơi. Chuẩn bị tinh thần. Bộ đội ngủ dưới các căn hầm chữ A rải rác trong khu vườn. Cây xanh phủ như rừng. Mít mọc xếp hàng. Tiêu xây những tháp xanh. Rồi bưởi, rồi na...
Chuyến xe hôm đó cho tôi thay đổi hẳn quan niệm về các sếp và thế hệ của các cụ. Trước đây, bao giờ tôi cũng nghĩ các cụ chỉ được cái lập trường quan điểm vững vàng, còn chuyên môn và tình người thì vẫn nhiều chỗ phải xét lại. Còn giờ đây, tất nhiên các cụ cũng chả tự dưng thăng thiên vào hạng tiên phật thánh thần, nhưng tôi phải công nhận có thời các cụ đã sống và chiến đấu thật đáng nể...
Nhưng anh cả im lặng. Giá như anh chửi ầm lên như chị dâu. Giá như anh lạnh lùng như mấy đứa cháu. Giá như anh không nhường cơm. Giá như anh không nhường rượu. Thì đêm nay, Liều và Sò còn được ngủ trong nhà. Đằng này, hai thân thể rã rượi mệt mỏi, chỉ kịp xuống bếp lấy gạo, lấy muối, lấy mỡ và ít ớt khô rồi lại tấp tểnh lên đường. Đấy là thông điệp từ sự im lặng của anh.