TỰA CHO TẬP THƠ CỦA TRẦN ĐỨC CƯỜNG

MỘT CÁCH TÌM VỀ…

                             PGS.TS. Nhà văn Vũ Nho

           Không phải ngẫu nhiên mà tác giả Trần Đức Cường đặt tên cho tập thơ thứ ba của mình là “Nơi ấy ta về”. Vâng,  cái tên này cũng  gần gũi, chị em với tên những xuất bản phẩm  của Câu lạc bộ Thơ – Nhạc Việt mà tác giả là Chủ tịch:  “Nơi ta tìm về”. Nơi  ấy, nơi   ta tìm về là đâu? Là nơi nào? Chắc chắn không phải là một miền đất mới! Về, và tìm về thì có nghĩa rằng trước đó đã có một cuộc ra đi! Nơi  ta về, nơi ta tìm về là nơi đã ra đi ! Nơi ấy, chính là cố hương, là làng quê cũ.

Trong tâm thức của người phương Đông, cố hương, quê cũ  thật thiêng liêng, quý giá.

Chả thế mà Hạ Tri Chương của Trung Quốc nổi tiếng với bài thơ “ Hồi hương ngẫu thư” ( Ngẫu hứng viết ngày về quê):

          Thiếu tiểu li gia lão đại hồi

( Ngày trẻ rời nhà đi, già thì quay về quê)

Nguyễn Trung Ngạn của Việt Nam cũng nổi tiếng với bài “Quy hứng” ( Hứng trở về):

          Kiến thuyết tại gia bần diệc hảo,
         Giang Nam tuy lạc bất như quy.

          Nghe nói ở nhà, dẫu nghèo vẫn tốt,
         Đất Giang Nam tuy vui cũng chẳng bằng về nhà.

Trần Đức Cường tìm về cũng chính là một cách học tiền nhân, tiếp nối cái mạch yêu quê hương bản quán nơi sinh ra mình.

Thế nhưng thế thời đã đổi thay! Ngày nay đâu có phải ngày xưa? Đâu có phải hễ có ý định là ngay lập tức có thể thực hiện? Có rất nhiều nguyên nhân ràng rịt, níu giữ, thắt buộc với người đã xa quê nhiều năm “Bước chân khắp mọi nẻo đường/ Qua bao gian khó phong sương dãi dầu” (Thơ và tôi). Vì vậy mà “về quê” được thực hiện bẳng hoài niệm, được thực hiện bằng giấc mơ, được thực hiện bằng những chuyến thăm quê, được thực hiện bằng việc tập hợp những người quê ở Hà Nội (xã Nga Thanh) “Đồng hương gắn bó chung tình sẻ san” cũng gìn giữ  hồn quê:

          Xa xôi lòng vẫn khát khao tìm về

          Bao la đồng cói triền đê

          Nắng mưa một thuở đi về có nhau

                   (Hồn quê)

Những vần thơ mang hương cói quê nhà, tác giả đã viết rất thành công trong tập thơ đầu tay:

• Bâng khuâng trở lại quê nhà

          Cỏ non biêng biếc mượt mà cói xanh

`        -  Bồng bềnh mây trắng chơi vơi

          Cói lên xanh tốt bời bời sắc xuân

Nhà nghiên cứu phê bình văn học PGS.TS. Phạm Thành Hưng đã nhận xét rất sâu sắc và khái quát:

”Sóng cói, đồng cói ngập tràn mãi trong thơ anh. Điều này không thể khác. Trong chừng mực nhất định, có thể coi thơ Trần Đức Cường như một kiểu thơ du lịch, mà trước hết là mời gọi đến vùng đất Nga Sơn huyền thoại. Gần như bài thơ nào của anh cũng có dấu ấn quê hương Nga Sơn” (Phạm Thành Hưng – Những vần thơ mang hương cói quê nhà).

Trong tập thơ  mới này Nga Sơn đất cói được thể hiện ở  địa danh ghi  dưới những bài thơ như : Chiều đông,  Thương cánh chim bằng,  Tản mạn ven đê, Bến xưa, Về nơi tĩnh lặng, Heo may, Đồng chiều, Lời thì thầm hoa cỏ,…

Cói không được nhắc đến nhiều, nhưng vẫn thấp thoáng đó đây:

Thu về cúc chan màu nắng

Cói lên xanh ngát chân trời

• (Lời thì thầm hoa cỏ)

Giữa trời mây nước giao hòa

Cói lên xanh biếc cỏ hoa muôn màu

          (Chớm thu)

Và cói lẫn trong kỉ niệm ấu thơ,  của những năm tháng nhọc nhằn, năm tháng mến thương:

Vẫn còn đây nơi kí ức xa mờ

Con nước ròng lội mò cua bắt cá

Rét đầu đông cắt cói về mệt lả

Áo nâu non chân đất vội đến trường

          (Bến xưa)

Dĩ nhiên, đề tài thơ của tác giả mở rộng không chỉ gắn với quê hương Nga Sơn. Tác giả vô Huế giao lưu thơ ca. Rồi lên Mộc Châu đắm mình trong thiên nhiên mĩ lệ, vãn cảnh Đèo Ba Dội của  xứ Thanh  (Một vùng danh thắng miền quê/ Thiên nhiên lộng lẫy tràn trề sắc xuân), thăm biển vô cực Thái Bình, học lớp viết Văn ở bảo tàng văn học Việt Nam,… Thăm lại Điện Biên nhân 70 năm chiến thắng.

Tác giả là người ham đi, ham vui, ham giao lưu, ham học hỏi. Không ngạc nhiên khi bắt gặp nhiều từ ngữ “bâng khuâng”, “mê say”, “ngẩn ngơ”, “khao khát”, “xốn xang”, “ ngây ngất”,… Rất nhiều từ “lạc” và “mơ”. Nhà văn Bùi Việt Thắng lí giải “chẳng phải vì tác giả  là người quá mộng mơ đến mức lúc nào cũng mơ màng. Mà vì, tôi nghĩ, đó là một cách làm cho thơ mình bay lên” ( Bùi Việt Thắng – Trần Cường thơ từ 1 đến 2 quê hương người thơ). Tôi thì cho rằng đó phải chăng là những dấu hiệu cần có, rất cần có  của người viết thơ, làm nhạc?Tất cả đều phản ánh những cung bậc tình cảm của một người lãng mạn,  yêu đời, yêu thơ, yêu nhạc, đã bươn chải trong trường đời nhiều vất vả gian nan, nhưng cũng  không ít niềm vui.

          Tôi tâm đắc với quan niệm viết lách của Trần Đức Cường : “Không theo vết cũ lối mòn” (Viết gì).   Nhưng viết được đến đâu thì lại còn tùy duyên, tùy năng lực thơ ca trời phú. Dẫu thế nào thì được sống, được viết là một niềm vui, niềm hạnh phúc. Vì thế mà sống “an nhiên” ( Cố hương,  Ước mơ, Vu vơ chiều).

                                An nhiên tự tại để say hết mình

An nhiên là thái độ sống vui, sống lạc quan, sống thuận theo tự nhiên, buông bỏ những gì gò bó, ràng buộc.Vì say đắm  hết mình cho nên làm thơ, viết nhạc. Làm thơ trước hết để cho mình, cho bạn bè, cho quê hương. Tôi tin lời bộc bạch chân thành của tác giả:

          Văn chương như có phép màu

          Không như nước chảy qua cầu nổi trôi

          Vần thơ sưởi ấm đời tôi

                            (Thơ và tôi)

Chúc cho tác giả giữ mãi được niềm say mê cuộc sống, say mê sáng tác! Chúc cho trên bầu trời thi ca rộng mở, hồn thơ  đầy sức sống của một người thơ ra đi từ đồng cói quê hương, người bác sĩ, người lính  luôn được bay lên:

          Thênh thang gió lộng cánh diều

          Hồn thơ người lính phiêu diêu tháng ngày

                                       (Tản mạn ven đê)

                                          Hà Nội, 14 tháng 6 năm 2024