Nghiên cứu - Trao đổi

Trở lai với bài thơ “Gửi Từ Đạm” trên núi Non Nước. Theo nhà nghiên cứu văn hóa Đỗ Huy Vinh (1924-2006), Hội viên Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam, một ngưởi quê gốc xã Ninh Thành, Hoa Lư, Ninh Bình, trên tạp chí Văn nhân, Hội Văn học Nghệ thuật Nam Định, số 22, 1998, cho biết: bài thơ này khi khắc lên núi không có tên tác giả. Rồi phiến đá khắc bài thơ này bị vỡ (do bị đập phá?), sau năm 1945, mới được “phục chế”, ai đó đã khắc thêm chữ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu vào cuối bài thơ, mặc nhiên xem đó là bài thơ của thi sĩ núi Tản sông Đà.

Như vậy, vấn đề mà chúng tôi đề cập là tại sao không công nhận tên gọi Hùng Vương cơ Miếu - di tích (bảo tồn) Đền Thượng trên núi Nghĩa Lĩnh thờ các Vua Hùng ở Làng Trẹo là Đền Trẹo- di tích lịch sử văn hoá cấp tỉnh mà lại công nhận với tên Đình Triệu Phú là di tích lịch sử văn hoá cấp tỉnh?. 

 Nói về sức hấp dẫn, lôi cuốn của thơ Hồ Xuân Hương, nhà thơ Công Gô  Henri Lopes (Phó Tổng giám đốc phụ trách quan hệ đối ngoại của UNESCO) viết : “ những vần thơ tinh tế cùng những lời đố diễn giải những tinh hoa của một nền văn minh nơi thơ nàng được gieo mầm: đó là sự tinh xảo của những nét cọ, sự thanh thoát của những ngón tay vũ nữ thiên thần

Niêm luật là như thế. Xưa nay chẳng ai tranh luận, bàn cãi. Nhưng giờ đây, cảm xúc người làm thơ ngày càng đa dạng, phong phú. Vậy nên thiết nghĩ cũng có thể du di, linh hoạt mà xê dịch vần điệu một chút ít, miễn sao 2 vần đừng quá xa, gây “chối tai” và nghe vẫn ngọt, vẫn như đúng là được.

   Không ít người quan niệm rằng trong sáng tác văn học không câu nệ đề tài, vì suy cho cùng “văn học là nhân học”. Không có gì là không đúng. Bởi vì vấn đề quan trọng ở chỗ: không phải viết về cái gì mà là viết như thế nào. Nhưng ở một góc độ khác thì, viết “cái gì” cũng thể hiện nhân cách và phong cách của nhà văn.

 Hơn 30 tham luận chọn lọc từ 138 bài nghiên cứu đã được gửi đến Hội thảo khoa học quốc tế nữ sĩ Hồ Xuân Hương (1772 - 1822) - Danh nhân văn hóa và giá trị di sản, tại Nghệ An ngày 3/12 vừa qua, do tỉnh Nghệ An phối hợp với Bộ VH,TT&DL, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam tổ chức. Nhà phê bình - TS Nguyên An đã có bài viết dành cho Thể thao và Văn hóa (TTXVN) về một chủ đề thiết thực hiện nay: Việc dạy và học thơ Hồ Xuân Hương trong nhà trường.

 Một người cầm bút muốn văn mình có tính tư tưởng thì đương nhiên phải tìm hiểu triết học, các trường phái văn chương và vốn sống phong phú, sâu rộng. Người ta nói rằng, nhà văn là người phải có tầm văn hóa nhân loại. Tác phẩm văn chương, có khi chỉ đề cập đến chuyện một bản làng mà có tầm vóc quốc gia, thế giới...

Tôi thấy có một số câu thơ, khổ thơ hay trong thơ Việt, chúng ta có thể “chuyển thể” thành HaiKư.  Nghĩa là chúng ta lược bớt những từ miêu tả, những tính từ, lược bớt các từ “đệm” thì sẽ có một bài HaiKư mới, anh em với khổ thơ kia, nhưng không phải là nó nữa. Tôi nhớ đã viết một bài ngắn về chuyện này. Và cũng đã thử nghiệm để cho thấy đây không phải là một đề nghị viển vông.

   Đầu tiên phải kể đến cụ Nguyễn Du  danh nhân văn hóa thế giới. Người đã viết “ Đoạn trường tân thanh” tức Truyện Kiều dài 32 54 câu lục bát “Lời lời châu ngọc, hàng hàng gấm thêu”. Dăm vị phẩm bình rằng Cụ truyền y bát thể thơ này cho Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu. Rồi Tản Đà lại truyền cho Nguyễn Bính. Nguyễn Bính truyền cho ai thì … khó thống nhất!

  Làm gì thì làm nhưng “Xin đừng khuấy đục nước dòng trong”. Những mái chèo hãy nhẹ, những bán mua hãy nhẹ. Dưới đáy sông bạn tôi đang nằm. Dưới đáy sông những người lính năm xưa đang nghỉ. Hãy để các anh yên nghỉ với sự yên tĩnh và thanh thản của tâm hồn. Hãy để những dòng sông đừng bị vẩn đục vì bất cứ lý do gì .Dẫu hòa bình hôm nay là rất đẹp.