NƯỚC NGA MÙA THU

 Vũ Thảo Ngọc

NƯỚC NGA MÙA THU TÔI ĐẾN                                              

      Năm nay là năm kỷ niệm 100 năm Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại... Theo Wikipedia: Nước Nga Xô viết thành lập vào ngày 7 tháng 11 năm 1917. Sau khi Cách mạng tháng Mười thắng lợi và vào ngày 7 tháng 10 năm 1918, Hiến pháp 1918 được chấp thuận. Nó trở thành một phần của Liên bang Xô viết vào năm 1922, một hành động được chuẩn hóa bằng Hiến pháp Liên Xô 1924. Đối với quốc tế, nó chỉ được duy nhất một quốc gia công nhận là Quốc gia độc lập Ireland. Trong tiếng Việt, thuật ngữ Nga Bolshevik chủ yếu dùng cho giai đoạn 1917–1922. Trong các văn bản chính thức của Nga vào thời điểm đó có đề cập đến Cộng hòa Nga (Российская республика, Rossiyskaya respublika) và Cộng hòa Xô viết ...

    Tôi mơ ước chuyến đi đến đất nước vĩ đại này từ lâu. Ước mơ luôn là ước mơ nếu không có cơ duyên để ta được toại nguyện, và dịp cuối mùa thu 2017 này tôi đã toại nguyện ước mơ xa xôi ấy, ước mơ đã được hiện thực hóa trong mùa thu nước Nga đẹp lỗng lẫy mà vẫn như ở trong mơ khi bước chân đã đặt trên miền đất vĩ đại ấy....

    Nước Nga trong tôi là những tác phẩm văn học đồ sộ của những đại văn hào, những nhà văn lừng danh mà tôi được biết họ qua các tác phẩm văn học từ thời phổ thông đến đại học. Chuyến đi đã chuẩn bị khá kỹ lưỡng với những người bạn.  Dù theo tuar du lịch chỉ đến hai thành phố lớn là thủ đô Matxcova và Xanh Petecpua, nhưng cảm nhận về một nước Nga vĩ đại thật sự choáng ngợp trong tôi và những người bạn đồng hành. Trong đoàn có hơn 20 người thì ai cũng có những miền riêng để mong đến nước Nga một lần, để họ nhận diện về cái nơi xa xôi nhưng muôn phần gần gũi từ lâu qua những trang lịch sử của nước Nga của thời phong kiến Sa Hoàng của Pie đại đế lừng lẫy hay thời của nước Nga xô viết... Mỗi người đều có cảm nhận riêng về nước Nga theo cách của mình, một cặp vợ chồng đã làm việc với chuyên gia Nga ở giàn khoan Vũng Tàu từ khi rời ghế trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Họ gắn bó với chuyên gia Nga và thuộc cả nết ăn, nết ở của người Nga như người thân của mình nên trước khi nghỉ hưu họ đã quyết định đến đất nước vĩ đại ấy theo cảm tính của họ, và cả hai vợ chồng đều thốt lên, tuyệt vời, nước Nga tuyệt vời. Và trong đoàn có cả những bác già hơn tôi cũng ảnh hưởng về một nước Nga luôn yêu mến vì nước Nga luôn đứng về phía nhân dân Việt Nam, từng cưu mang và nuôi dưỡng họ những năm Việt Nam còn chiến tranh, còn khó khăn, những món quà viện trợ, những tháng ngày được học tập ở nơi ấy. Trong đoàn có cả mấy cựu sinh viên từng học ở Nga muốn một lần trở lại để yêu thêm nước Nga theo cách của họ. Riêng cựu sinh viên có cái tên khá độc đáo Tăng Tương Quỳnh, từng học ngành ngôn ngữ là hướng dẫn viên của tuar cũng là một trường hợp đặc biệt. Cậu nói, cậu yêu kính bà mẹ Nga là vợ thày giáo cũ hơn cả mẹ mình, những tâm sự, xin ý kiến bà còn hơn cả mẹ mình. Lý do là bà mẹ Nga ấy đã đùm bọc một nhóm sinh viên Việt Nam khi học tập ở Nga còn hơn con đẻ. Bà cũng rất nghiêm khắc khi mấy thằng sinh viên bà coi như con lúc hư hỏng, nhất là chuyện yêu đương, bà nói thẳng luôn không nể nang gì, có những câu bà nói đau tới giờ, nhưng ngẫm lại thấy quá đúng và bà luôn là người Mẹ vĩ đại mà cả bọn tôn thờ. Bà mẹ Nga ấy đã chăm lo lũ sinh viên tuổi mười bảy, mười tám xa cha mẹ, xa quê hương vượt gần chục ngàn kilomet sang một đất nước xa xôi học tập, một nỗi xa xôi thăm thẳm ngày ấy thì không thể lấy gì so sánh được khi có một bà mẹ nâng đỡ tinh thần và cả vật chất cho họ. Sau gần 20 năm những cậu sinh viên ấy đứa thành, đứa bại, nhưng mỗi dịp có ai trở lại Nga là lại gọi nhau gom ít tiền để chạy đến chỉ để ôm hôn bà mẹ Nga ấy một lần nữa và gửi quà của cả nhóm thay lời cảm ơn Mẹ. Có lần em trở lại thăm bà, nhìn cái bồn tắm của vợ chồng bà đã tróc rỉ hết cả lớp men bên ngoài, em đã khóc. Bà thấy em khóc vì chỉ vào cái bồn tắm kia, bà ôm em cười, và nói không sao, không sao đâu con. Vì nói thật với các bác, ở Việt Nam mình bây giờ cũng không ai còn dùng cái bồn tắm như thế nữa. Em lại kêu gọi nhóm bạn gom góp ít tiền gửi biếu bà, không có nhiều đâu, nhưng là tấm lòng của chúng em... Nghe cậu ấy kể thế, trong đoàn ai cũng xúc động, mọi người đều thốt lên, đúng là bà mẹ Nga, nước Nga vĩ đại. Có một điều gì đó người dân Nga rất giống người Việt Nam, yêu thương và đùm bọc, tin cậy và trách nhiệm khi được sống trong nhà họ, được họ coi như con, như bạn thì không cần phải so đo tính đếm... Và bữa ăn Nga cũng rất ngon, tất cả đều từ những món ăn quen thuộc món ăn người Việt Nam đã ăn ở nhà, chỉ khác cách chế biến, nhưng quả thực nước Nga cho chúng tôi những cảm nhận vô cùng đặc biệt, ân tình và thân thiết.

 Cũng như họ, tôi đi theo những áng văn bất hủ trong tủ sách Văn học Nga mà suốt thời học sinh phổ thông đến đại học đều đã đọc, đã cảm, đã yêu mê những thơ của Maiacopki (nổi tiếng với bài Đợi anh về), của Puskin (với thi phẩm Anh yêu em, ai cũng nhớ), những Gooki, Sekhop... những tác phẩm lừng lững kinh điển trong văn học thế giới Chiến tranh và hòa bình của Leptonxtoi, là Núi đồi và thảo nguyên của Aimatop,là Mùa  thu vàng trong tranh Levitan... Những tác phẩm văn học, hội họa, những vở múa bale hồ thiên nga của Nga nổi tiếng đã góp phần dẫn dụ tôi đến với chuyến đi này. 

 Chúng tôi đi vào dịp cuối thu, vào những ngày chuẩn bị kỷ niệm 100 năm Cách mạng tháng Mười Nga, thật sự là những cảm xúc đan xen, ai đó có thể nói, cách mạng tháng Mười Nga là của họ, chứ đâu của mình mà cũng náo nức, nhưng thực sự từ cuộc cách mạng ấy, chúng ta có Hồ Chí Minh để nước Việt Nam có thời đại mới, giải phóng đất nước khỏi ách nô lệ của ngoại xâm, đất nước được độc lập, dân ta được tự do, để có một nước Việt Nam mới với nền độc lập, tự do, hòa bình như ngày hôm nay với những trang sử đẹp thì chúng ta không thể không nhắc nhớ đến cuộc cách mạng Tháng Mười Nga lịch sử ấy.  Liên quan đến sự kiện này, khi đến thăm thành phố Xanh Petecpua,  cậu hướng dẫn viên Tăng Tương Quỳnh đã chỉ cho chúng tôi khách sạn 5 sao tại trung tâm thành phố, dáng vẻ nó vẫn y nguyên như những năm đầu thế kỷ 20, vẻ đẹp, vẻ lộng lẫy ấy thì khó mà thay đổi, nhưng những năm 1920, các đồng chí ở Quốc tế cộng sản Nga đã bố trí cho người cộng sản Nguyễn Ái Quốc đến ăn nghỉ tại đây. Chỉ một chi tiết nhỏ ấy đủ thấy, những người cộng sản Nga đã có cảm tình với nhà lãnh đạo cộng sản trẻ tuổi người Việt Nam từ khi ấy như thế nào....

     Đến nước Nga là đến thủ đô Maxcova đầu tiên, bước chân đầu tiên là đến Quảng trường đỏ, bức tường có chiếc đồng hồ huyền thoại ở điện Kremlin. Quảng trường đỏ, cạnh Lăng Lenin, nhưng Quảng trường đỏ theo ý của người Nga là một nơi đẹp, một quảng trường lộng lẫy để phục vụ các hoạt động lớn của cả người dân thủ đô chứ không riêng của nhà nước. Xunh quanh Quảng trường đỏ là một đại siêu thị  có tên GUM tập hợp những hãng hàng thời trang nổi tiếng, và cũng nổi tiếng đắt đỏ. Không có ý so sánh, nhưng tòa nhà làm Bảo tàng lịch sử màu gạch đỏ ngay lối vào có một vẻ rất uy nghi như một lâu đài cổ, bên phải là trung tâm thương mại lộng lẫy GUM, phía cuối là một nhà thờ thánh với kiến trúc gotic là những mái vòm “củ hành” độc đáo của người Nga rất nguy nga, lộng lẫy, thì Lăng Lenin thật khiêm nhường, khu Lăng của Người xây  theo kiến trúc hiện đại, vuông vắn, nhỏ hơn những khu nhà kia, nhưng vẫn lặng lẽ những dòng người  xếp hàng vào viếng người lãnh tụ thiên tài. Tôi bâng khuâng những bước chân trên Quảng trường đỏ, những miên man về thời khắc lịch sử cũ và mới. Là một nước Nga với thời Sa Hoàng, Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia: Nước Nga Sa hoàng (còn gọi là Nhà nước Sa hoàng Moskva, Русское царство - tức là Nhà nước Sa hoàng Rus', hoặc, ở dạng Hy hóa, Российское царство - là tên gọi của Nhà nước tập quyền Nga kể từ khi Ivan IV xưng làm Sa hoàng vào năm 1547 cho đến khi Pyotr Đại Đế lên ngôi Hoàng đế vào năm 1721 - mở đầu cho Đế quốc Nga. Từ năm 1550 cho đến năm 1700, cứ mỗi năm cương thổ nước Nga tăng thêm 35 nghìn km² (tương đương với diện tích lãnh thổ Hà Lan).Giai đoạn này bao gồm những biến động đầy sóng gió sau khi Vương triều Rurik chấm dứt và trước khi Vương triều Romanov khai lập, những cuộc xung đột quân sự với Vương quốc Ba Lan và Đại Công quốc Litva, cũng như cuộc chinh phạt xứ Xibia của Nga, dẫn đến Triều đại kéo dài 42 năm của Pyotr Đại Đế (lên ngôi vào năm 1682), với công tích đưa nước Nga Sa hoàng trở thành một liệt cường châu Âu qua những cải cách sâu rộng và đánh thắng Đế quốc Thụy Điển trong cuộc Đại chiến Bắc Âu, thế rồi khởi lập Đế quốc Nga (Российская Империя) vào năm 1721 nhằm khẳng định địa vị liệt cường của nước Nga trên chính trường châu Âu.

   Và, sau ba ngày khám phá thủ đô Matxcova chúng tôi đến, với thành phố Xanh Petecpua cách 4 giờ tàu chạy từ thủ đô Maxcova tới, là vượt qua quãng đường dài hơn 800 kilomet. Dọc theo con đường này, ta được ngắm nhìn những cánh rừng lá vàng suốt hành trình. Sau 4 tiếng đồng hồ ta sẽ gặp dòng sông Nheva thơ mộng và thành cổ Petecpua hơn 300 năm hiện ra với nhiều lâu đài, nhà thờ Thánh lộng lẫy. Là cung điện mùa đông, cung điện mùa hè với lối kiến trúc kiểu gotic độc đáo. Điều đặc biệt hơn với tôi là ở thủ đô Matxcova khi ngang qua phố cổ Agobat được đã gặp ngôi nhà hai tầng của thi si Puskin, anh hướng dân viên ở Matxcov nói, lúc ông Puskin ở đây là ông đang yêu một đại tiểu thư, nhưng tình yêu của ông ấy đã không đủ để níu kéo nàng đại tiểu thư kia khi có những quý tộc Nga còn giỏi chinh phục hơn, vì nàng ấy rất đẹp. Câu chuyện về Puskin đấu súng, câu chuyện về thơ tình của chàng thi sĩ tài hoa này tôi lại được gặp ở thị trấn mang tên ông, nơi có Cung điện mùa đông, nơi có trường học của con cái vua chúa thời Sa Hoàng, nơi có vườn hoa có tượng của ông giữa một rừng lá vàng thu đẹp lộng lẫy....

   Mỗi chuyến đi là một niềm khám phá vô cùng tận của mỗi người. Nước Nga mênh mông, các nhân vật lịch sử đặc biệt, các nhà văn, nhà thơ là những tác gia lớn không chỉ của văn học Nga mà còn của nền văn học thế giới...Chỉ vài ngày ngang qua mùa thu nước Nga thì không thể khám phá hết những điều to tát ấy. Song, chuyến đi là sự mơ ước không chỉ của riêng tôi, mà của chung nhiều người, với tình cảm của những người biết ơn với nhân dân Nga, nước Nga vĩ đại đã luôn sát cánh giữ vững tình đoàn kết hữu nghị giữa hai dân tộc Nga - Việt bao năm qua. Dù Cách mạng Tháng Mười ở Nga, nhưng là mãi mãi ở trong lòng những người Việt Nam thế kỷ 20 lịch sử. Dù mùa thu Nga ở Nga nhưng mùa thu Tháng Mười ấy mãi mãi là mùa thu đặc biệt của người Việt Nam hôm qua và cả những ngày mai. Tạm biệt nước Nga khi những bông tuyết đầu mùa vừa rơi trên đường phố Matxcova lạnh buốt, nhưng lòng tôi thật ấm khi được thỏa mãn niềm mong ước của mình....

HN, tháng 11/2017

V.T .N