CHÙM THƠ HOÀNG QUÝ
Họ và tên: Hoàng Quý
Năm sinh: 1950
Quê quán: Hưng Hoá - Tam Nông – Phú Thọ
Hiện sống tại Thành Phố Vũng Tàu
Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam
Hội viên Hội VHNT các dân tộc thiểu số Việt Nam
Điện thoại: 0943.566.577
Tác phẩm đã in:
-Truyện Cổ Mường Châu Phong (Hội VHNT Vĩnh Phú 1984 – NXB Kim Đồng 1991)
-Giấc phì nhiêu – Thơ (NXB Văn học 1996)
-Đi bên mùa lá rụng – Thơ (NXB Văn học 2000)
-Ngang qua cánh đồng – Thơ (NXB Hội Nhà văn 2002,2004,2019)
-Giả trang – Thơ (NXB Văn học 2007)
Tôi đã viết về thơ Hoàng Quý, không chỉ một lần. Ở thơ Hoàng Quý, cái không gian dưới chữ dường như còn vô vàn chữ. Thơ hay thường như thế chăng? Một nhà thơ nói: “Thơ là kinh nghiệm sống”. Còn Hoàng Quý nói: “Thơ, đôi khi cho ta phiêu linh và đối thoại với miền Người”. Tôi chọn và giới thiệu chùm thơ này và không bình luận. Bởi vì Konxtantin Pauxtopxki đã nói: “…Ai có thể vạch một ranh giới rõ ràng giữa trí tưởng tượng và tư duy? Nó không có đâu, cái ranh giới ấy”.
Nha Trang, tháng 9/2024
Nguyễn Chính
Hoàng Quý
NGẪU HỨNG QUA MƯỜNG
1.
Một năm Hội Tú Mường (1) chỉ có một lần
Một năm anh ơi nhớ mà đến chơi với em, với hội!
No xôi, no thịt thì cứ chơi liền liền đi
Trên đầu lắc lư con ma rượu rồi có đứa trốn ra nương,
hai đứa khéo mà thành một đứa!
Ơ! Cái Hội Tú Mường là chiếc cầu bẳng từ nhà anh sang nhà em
Đừng run cái chân trèo cầu, đừng ngại rát cai vai, bỏng cái lưng
cõng em về làm vợ
Đây này, cái má em nó đang cháy vì ống sáo ai thổi
Đây này, cái ngực em nó đang nảy phập phồng bởi tiếng đàn ai réo
CẦU ÔNG VUA TRỜI MÃI CHO BÔNG LÚA CON TO BẰNG CÁI VÒI HÁI,
BÔNG LÚA CÁI TO BẰNG CÁI ĐUÔI CON TRÂU,
CON LỢN LỚN BẰNG CON VOI NHỠ (2)
Để anh làm cỗ đón em về làm vợ
Có dám yêu thì trèo cầu sang ngay đi
Có gan lấy cược cho pố, mế em xâu bạc trắng!
2.
Em ơi! Một năm Hội Tú Mường chỉ có một lần
Một năm em ơi nhớ mà về đây chơi với anh, với hội
Ơ này, làm sao em cứ giữ chặt ngón tay anh trên cái núm ngực em đấy
Ơ! Cái đầu anh con ma rượu nó vặt đi đâu mất rồi
Chỉ còn cái nửa dưới người anh run run thôi em ơi
Đã thích nhau thì cứ gì đến hội mới trèo cầu đi cõng vợ
Không có cầu, thích, thì anh lội ào qua thác lũ tìm em
CẦU ÔNG VUA TRỜI MÃI CHO BÔNG LÚA CON TO BẰNG CÁI VÒI HÁI,
BÔNG LÚA CÁI TO BẰNG CÁI ĐUÔI CON TRÂU,
CON LỢN LỚN BẰNG CON VOI NHỠ
Cho pố, mế em được đón cái thằng rể hiền đầu đội cỗ chỉ toàn có tóc
Chẳng có bạc cược cho pố, mế thì anh lên sàn tìm em anh lấy cắp
Em có về với anh không em ơi, em ơi...
Em mà không về, cái lưng cõng em nó rát giọt mồ hôi, nó khóc!
3.
Em ơi! Cái bụng anh thèm nói lời yêu mà sao không thấy em đâu
Cái ruột, cái gan anh đang gào hoài hơi trên ống sáo
Có thích nhau thì mới đi tìm nhau
Sao không thấy mùa này em về chơi hội
Em để cho dây đàn anh thiếu nốt vợ, nốt chồng
Hay là em chê anh?
Em chê anh thì cứ nói với nhau một lời
Cứ nói với nhau một lời...
4.
Con săn (3) có ngoan bắt nhiều thú cho chủ làm canh
Con chim mi, con chim khiếu tốt sợ mường buồn
biết hót cho mường vui rộn rã
Con chim sáo hay không quên bà chủ nhà
Cây lúa trổ bông nặng, bông to
là biết thương cái giọt mồ hôi người đi nương, đốt rẫy
Ô! Cái mường mình vui là bởi có nhiều mùa hội
Nên cái tụi trẻ con lúc no trong ruột rồi nó nhảy chân chim
5.
Cái váy đứa con gái nhớ yêu ai mà đan xéo rối cái đường thêu
Quả xà tích (4) nhớ ai mà pung pinh réo
Đứa trai bản tốt biết nhớ mường khi xa
Đứa gái bản tốt biết chờ chồng cạn con mắt khóc
Cái đuống mày đâm, cái ống mày trỗ (5)
Là tao nhớ mường, là mường nhớ tao!
Cái nhớ luôn mồm kêu tửng tưng trên dây đàn cò ke (6)
Cái yêu rộn ràng rên tỉ ti trong ống sáo
Là tao nhớ mày, nhớ mường lắm đấy!
6.
Ô! Cái mường mình ơi, cái mường ta ơi
Ta yêu mường vì pố, mế sinh ra ta ở đó
Pố, mế già pố, mế về núi
Pố, mế về núi có nhớ mường, có nhớ đàn con!
Ta lớn phổng lớn phang như cây măng vầu đốt mập là vì được làng chăm
Ta có cái nghĩ khôn là do sự bảo ban của người già tóc bạc
Ô cái mường của ta, cái mường của ta
Tao yêu mày như hòn đá lở rồi vẫn còn lại vết vỡ trong ruột núi!
7.
Như con nai lạc bầy ngơ ngác giữa rừng hoang
Ta đi tìm cái hang của ta như con nai đi tìm mầm cây đắng
Ta không còn cha, ta không còn mẹ
Ta không có ruộng nương, không có chiêng đồng
Nếu ta đã ngàn ngày trôi như chiếc lá
Thì, lá ơi xin hãy dừng chân…
8.
Ô mường ta ở đâu, cha ta ở đâu
Mẹ ta, anh chị ta ở đâu
Ta đang đói hơn con ma đói, khát hơn con ma khát
Cái đầu ta nhớ, cái tim ta đau
Ta như ngọn măng mới nhô con hổ đạp gãy
Ta như quả ớt vỏ đẹp nhưng trong ruột cay
Ô mường ta ở đâu, cha, mẹ, anh, chị ta ở đâu
Để tim ta buốt, để đầu ta đau
9.
Con chim có đôi có lứa dám bay cao, bay xa
Con cá có đôi, có cặp tung tăng bơi lội
Con nai ngác ngơ có đôi có lứa không sợ thung sâu và thú dữ
Ta và nàng yêu nhau sao khổ thế, nàng ơi
Đã cùng nhau tìm về nơi cuối đất, nơi cùng trời
Ta đã biết cái bụng nàng yêu ta
Biết cái điều bao tháng năm quả tim nàng bối rối
Cầu trời cho hai ta hóa thành hòn đá lặng câm không biết nói
Sáo hãy nói với nàng lòng yêu của ta
Hãy hát với nàng tình yêu của ta!...
___________
Hội Tú Mường: Tổ chức vào khoảng trung tuần tháng Giêng. Trong ngày hội trai, gái có tục tìm hiểu nhau qua các hình thức hát giao duyên gần giống với cách thức tỏ tình ở chợ tình của ngưới H'Mông.
Lời trong bài mo “Đẻ đất - Đẻ nước”.
Con săn: Con chó
Xà tích: Một loại trang sức chế tác bằng bạc trắng, công phu, và rất đẹp dành cho phụ nữ.
Đuống: Hay cối đuống dùng đễ giã gạo. Đuống cũng đồng thời được sử dụng như một như một nhạc cụ dân gian của đồng bào mường. Đồng bào mường vẫn tồn giữ các bài bản đâm đuống, trỗ ống rất đặc sắc.
Đàn cò ke: Một loại đàn dân gian mường.
TỰ KHÚC
Tôi đã đến đã gieo trồng và vun xới
Trên thửa ruộng tôi, trên cánh đồng đời
Tôi đã ngắm đã tìm và đắm đuối
Trong hoang mang những Cánh - Đồng - Người
Những cánh đồng ngổn ngang và xanh tươi
Ông đã cày, cha đã cày, ta đã cày, rồi con ta cày xới nữa
Gieo xuống những gì gặt hái những gì
Trong phì nhiêu có nắng, bão, nước và lửa
Một ngày
Một năm
Một trăm, rồi một ngàn năm
Cày, xới, gieo, trồng, bón, chăm đâu có gì lạ
Trên đĩa đèn loang loáng của kiếp người
Lúa ấy
Ngô khoai ấy
Và hoa trái ấy
Chất chồng cả máu và mồ hôi
Không có gì lạ!
Cả đam mê say và tỉnh
Không có gì lạ!
Cả nước mắt và tiếng cười
Không có gì lạ, em ơi…
Tôi đã đứng thẳng và đã khom xuống không chỉ một ngày
Đã đứng thẳng và khom xuống giữa chấp chới những sát - na tối và sáng
Giữa đỏ và xanh
Giữa đen và trắng
Giữa đối nghịch và yêu thương
Đã cho, và đã xin…
Tôi đã đến, đã gieo trồng, vun quén
Trên thửa ruộng tôi, trên thửa ruộng đời
Tôi đã nhìn đau đáu
Thấy thửa ruộng kia tơi tả vết chân người!
HÀ NỘI THU RỒI KHOE MẮT LÁ RĂM
Thức dậy đi
Thức dậy đi
Cốm đã xanh sen
Sâm cầm đã trở về
Sông Hồng thở bốn bề sóng đỏ
Những cửa ô lá như ném lửa
Hà Nội thu rồi tươi mắt lá răm
Cái đêm mẹ tiễn ta sân ga tan hoang
Biết mấy những chàng trai lời yêu chưa thạo nói
Tay xoắn vẹo ngại ngùng
Những nụ hôn rất vội
Đằm son môi và má lúm đồng tiền
Những mùa thu báo động chưa yên
Thu để dấu người đi
Rất nhiều không trở lại
Rất nhiều những đường cây Hà Nội
Theo ba lô một lá thu chờ...
Xin thức dậy dằn quên những mùa thu sốt ruột
Cốm đã xanh sen cốm ướp xanh sen
Sâm cầm đã và mùa thu cũng đã...
Em chả phải giấu ai mà hôn khe khẽ nữa
Hãy đi cùng thu mắt lá răm!
GỌI NGƯỜI
Tặng Nguyễn Đình Chiến
Bãi khách ấy có rất nhiều săng lẻ
Đêm dừng chân ngửa mặt lên trời
Cánh võng mắc như thuyền chợt đi, chợt đến
Có ai người trở lại nữa hay thôi?
Tôi từng trú rừng kia một ngày xa ngái
Hái đầy tay những trái giòn xanh
Chiều hút tầm bom mặt mày sạm khói
Đã cười đùa toàn những chuyện huyên thuyên
Trời trở rét úp thìa cho bớt rét
Túm tít xem trăng, trăng đã qua trời
Sương ướt giọt quờ tay sang võng cạnh
Trong đám chiều qua có đứa đi rồi
Tôi từng khóc một chiều bãi khách
Thằng bạn ngưới Nùng chết tuổi thanh niên
Cơn sốt rét bất ngờ không thuốc
Bó theo người độc tấm tăng con!
Có những cuộc đời như trăng khuyết tuổi
Tất tật mang cho không toan tính điều gì
Bãi khách ấy
Vạt rừng săng lẻ ấy
Bao người đi qua...
Đồng đội tôi giờ thưa thớt cả
Đứa cấy ruộng quê
Đứa tất tả thị thành
Tôi chỉ muốn gào to trước cánh rừng xưa cũ
Có ai về mắc võng với tôi không?
Đường 20. Tây Trường Sơn
Tháng 5/2003
MƯA ĐÊM
Những hạt mưa ru rím
Gõ rạc rời trên tán lá đen
Anh bước vào thành phố
Như gã lạc loài quên tuổi quên tên
Lặng thinh anh lề phố một mình
Đèn đường cháy lom lom hắt vũng màu ướt át
Những vạt người trôi... và trôi... trôi câm trước mặt
Những chiếc xe bưng bít
Đỉnh thánh đường chờm một vệt úa hoen
Cái thành phố anh mơ xa xăm
Trong căn hầm nhột nhạt
Trong ngày tối luồn rừng xuôi thác
Trong cơn đói bủng vàng
Sau loạt bom và những lần sống sót
Anh sợ đêm trôi tuột
Sợ tiếng kêu vòi või trong khuya
Sợ mặt giáp
Những dưng dửng người
Sợ bàn tay rung tít
Nhờn nhợn, lạnh toát
Sợ miệng cười hít hà
Những sởi lởi chóng mặt
Sợ màu mắt không đen không nâu
Sợ những lời tro bấc
Anh hốt hoảng nhớ, quên, còn, mất
Một ngày thu nghèn nghẹn hoa vàng
Gió rụng phấn bay bay
Tiếng gà ngân thao thiết
Tóc hương nhu thơm buổi chậm chiều
Mái chèo khua váng vất
Cuối cồn bồi rưng rưng khói lên
Mưa đêm
Phố nhồn nhột mưa đêm
Rơi ru rím dưới quầng đèn thũng nước
Chôn chân anh ngâm mưa
Nhìn trân trối những vạt câm trước mặt!...
CHỢT THU
Gặp cúc vàng hớn hở
Chợt nhận ra mùa thu
Ai vừa đi qua ngõ
Rung rung làn tóc thề
Cây bang hôm trước gặp
Lá huyền lam dịụ mềm
Giờ đôi, ba cánh lửa
Nhóm khung màu xốn xang
Ngoài kia em giờ chắc
Trải gấp tơ vàng phơi
Cái ngày lơ đãng ấy
Bao nhiêu là nói cười…
Đời người thăm thẳm mắt
Bao mùa thu… Chợt thu!
Cúc mấy lần hớn hở
Mà tơ vàng chưa khô…
ĐÊM NGHE GIÓ QUA VƯỜN
Có thể rồi ta sẽ về thăm lại
Cây gạo quen
Và khúc sông gầy
Và có thể trên lối chìm hoa cỏ
Ta lại tìm bông rụng dưới thân gai
Đêm nghe gió qua vườn
Tiếng cây thở nói rằng thu chắc đã
Thổi tê hơi cho hạc trắng bay về
Đêm nhoi nhói
Nghe đời thay máu
Có bao người nghe gió trong khuya?
Ở phía trước
Con đường chướng gió
Ta đã đi không chút e dè
Những - hy - vọng - rưng - rưng - xác - lá
Chết - tưng - bừng - như - máu - hôm - qua
Ở phía trước
Ở phía trước nữa
Ai như ta?
Ai đã là ta?
Chao ôi! Đời nến sáp
Ta đấy à, hay chưa từng ta!
Thì mùa thu dường thong thả mở lòng
Đêm hé cửa nghe qua vườn gió thổi
Ta hứa về thăm lại
Cây gạo quen Và khúc sông gầy
Và, có thể lối chìm hoa cỏ ấy
Nhắc những lời hoa rụng một ban mai...
GIỌT THU TÔI ĐẾM
Một lá rơi
Hai lá rơi
Tôi ngồi đếm lá thu trôi lặng thầm
Một bàn chân
Mấy bàn chân
Cỏ thiên thu cỏ chân trầm bụi đi
Đời người loáng chớp thiên di
Mây thì ước lệ. Đất thì chiêm bao
Thu như hơi rượu hồng đào
Em dâng tôi một hôm nào rất xa
Một thu
Và một thu, và...
Tôi ngồi lắng giọt thu sa dịu dàng
MÙA ĐÔNG
Có thiêm thiếp tiếng chim gọi bạn
Có ngôi sao vụt sáng xanh trời
Có đám mây thình lình trĩu xuống
Có một người đăm chiêu
Mùa đông!
Một chú bé chiều chiều ngước gió
Có một hôm chân vấp mẹ về
Có chú gà thơm tho bột nặn
Có tiếng cười nhòe ướt như mưa
Có đứa trẻ gày gò sáu tuổi
Gánh cói xanh trĩu tuổi thơ xanh
Có tiếng ho. Bàn tay bợt nước
Có năm ròng rơm trấu rưng rưng
Có sớm ấy ba lô đi mãi
Có trưa mưa khóc bạn ven rừng
Có cơn sốt thất thần tuổi trẻ
Có một ngày ngẩn ngơ bình yên
Có đứt gãy tật nguyền bưng kín
Có sương vây mai mỉa trêu người
Có trang giấy trắng dòng trắng chữ
Có dặm trường bạc xóa như vôi
Rồi bất chợt tiếng chuông tao hạnh
Vút lên trong hoang hoải một ngày
Em nhóm lửa
Và, em giữ lửa
Tin mùa còn
Tin tay cầm tay
Con chim có bạn về ngủ thiếp
Ngôi sao xanh xanh phiêu miên xanh
Đám mây trĩu chìm đi bất chợt
Có một người mơ mộng
Mùa đông!