XÁC MINH TÀI SẢN

Điện thoại: 0913 269 931 - Zalo: 0964 131 807 - Email: soncam52@gmail.com.

Chào mừng bạn đã đến với trang Điện tử "Văn nghệ Công nhân" của Chi Hội Nhà văn Công nhân

Nguyễn Trọng Văn

BỐC THĂM XÁC MINH TÀI SẢN CÁ NHÂN

NGHĨ ĐÚNG NHƯNG CHƯA TRÚNG

Dễ cũng lâu lắm rồi, hễ cứ vào dịp cuối năm đi cùng với các bản tự kiểm điểm cá nhân của cán bộ, đảng viên là kèm theo việc “kê khai tài sản và thu nhập cá nhân”. Việc làm theo kiểu “nhất niên nhất lệ” ấy xem chừng không mấy kết quả bởi cán bộ, đảng viên ta đều “vô sản” và “minh bạch” hết. Cũng đâu như qua bao nhiêu năm (bao nhiêu lần) kê khai tài sản và thu nhập cá nhân chỉ “lôi” ra đa được vài ba “vụ”. Mà để lôi ra được vài ba vụ ấy hình như đều được “phát hiện” khi cán bộ, đảng viên đó có vấn đề thực sự.

Chuyện “kê khai” thì cứ kê khai, năm này qua năm khác nghĩ cũng nhàm chán và không hiệu quả. Thế là “một ngày đẹp trời” một vài địa phương, một vài ban ngành đã nghĩ ra cách “bốc thăm xác minh tài sản”. Nghe đâu như cách làm này có vẻ “đúng” nhưng mà chưa “trúng” cũng bởi tuy làm kiểu tưởng chừng “vô tư” và “ngẫu nhiên” ấy chẳng “tìm” ra được một ai có tài sản có dấu hiệu “có vẫn đề”.

Thực ra chuyện “Bốc thăm xác minh tài sản” không phải là “bột phát” của một ai đó, cũng không phải lý do do vì “Tự kê khai tài sản” không đem lại hiệu quả. Công cuộc chống tham nhũng đã đòi hỏi nhiều cách làm với mục tiêu: Sát thực tế. Minh bạch và Công khai, để không chỉ lôi ra ánh sáng những cán bộ đảng viên sai phạm về tham ô, tham nhũng, mà sâu xa là biện pháp ngăn ngừa, biện pháp răn đe. Qua tìm hiểu, được biết chủ trương “Bốc thăm xác minh tài sản” xuất phát từ “suy nghĩ” của Thanh tra Chính phủ. Theo đó, Nghị định số 130/2020/NĐ-CP của Chính phủ “Về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị”. Nghị định trên có nhiều nội dung rất cụ thể, chỉ ra ngành nào, nơi nào cần tăng cường kê khai và có những giải pháp phù hợp. Căn cứ vào đó cho thấy suy nghĩ về xác minh tài sản cá nhân thông qua việc bốc thăm là thể hiện sự: Ngẫu nhiên trong thanh kiểm tra, không để lọt những cá nhân có dấu hiệu tham ô tham nhũng. Việc chỉ ra ngành nào, nơi nào cần tăng cường kê khai là đã có lựa chọn sát tình hình thực tế bởi những ngành đó, những nơi đó rất “nhậy cảm” nên rất dễ nẩy sinh tham ô tham nhũng. xacminhts

Cụ thể, Nghị định 130 quy định việc phê duyệt và thực hiện kế hoạch xác minh tài sản, thu nhập hàng năm tối thiểu bằng 20% số cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc thẩm quyền kiểm soát của tỉnh, thành phố. Người cần xác minh được lựa chọn ngẫu nhiên và công khai bằng hình thức bốc thăm hoặc sử dụng phần mềm máy tính. Số lượng người được lựa chọn để xác minh ngẫu nhiên phải bảo đảm tối thiểu 10% số người có nghĩa vụ kê khai hàng năm tại mỗi cơ quan, tổ chức, đơn vị, trong đó có ít nhất 1 người là người đứng đầu hoặc cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Như vậy, với 20% lựa chọn ngẫu nhiên để xác minh tài sản xem ra rất vô tư, công bằng, minh bạch và không nhằm vào bất cứ một ai đó. Tránh được dị nghị, tránh được dư luận đồn đoán chuyện này chuyện nọ và cũng an toàn cho người đến xác minh. Điều đó cho thấy việc “Bốc thăm xác minh tài sản” là chủ trương đúng nhưng vẫn còn chưa trúng bởi cách làm đó vẫn dựa vào yếu tố may rủi, yếu tố mà nói theo cách nói của người dân là “hên sui”. Trong những “lá thăm” may rủi đó sẽ xẩy ra hai tình trạng. Đó là: Lá thăm được bốc trúng người cần xác minh và lá thăm rơi vào người “chẳng có gì để xác minh” cả. Người bị trúng thì lo lắng và sẽ tìm cách để qua xác minh mình sẽ “trong sạch”. Người bị bốc chưa đúng thì “ức chế”, đôi khi có những lời nói và hành động tiêu cực; ví dụ như người đó sẽ nói: “Thằng đáng thì bỏ lọt còn thằng không có gì thì bị cuốn vào vòng thanh kiểm tra”. Đấy là chưa nói sẽ làm dư luận đồn thổi không mấy hay

ho.Vì sao vậy? Câu trả lời đặt ra là: Thứ nhất đa phần cán bộ đảng viên (mà cả nước ta có đến hàng mấy triệu người) đều “làm gì có gì” vì mức lương công chức viên chức ăn hàng tháng còn chưa đủ thì lấy đâu ra “của ăn của để”. Thứ hai là những cán bộ đảng viên “có điều kiện” thì họ cũng tính toán chán. Họ đâu dễ dàng khi đang đương chức mà lại đi sắm xe sang hay mua biệt thự. Tôi biết có nhiều “ông to” khi đương chức thì vẫn cứ ở trong ngôi nhà “từ hồi kháng chiến”, nghĩa là họ sống trong những ngôi nhà cũ, bé và do bố mẹ để lại, chỉ khi về hưu thì “thiên hạ” mới sững người khi thấy họ đang hoàng sống đủ đầy trong những ngôi biệt thự sang trong hoặc ở trong những căn hộ cao cấp. Có người còn tính xa, nghĩa là họ mua nhà sắm xe đều đứng tên con cái, vợ hoặc đứng tên họ hàng. Kiểm tra dù bất ngờ hay “bốc thăm” đều không có gì. Nói chung họ có nhiều cách lắm, đơn cử như sau:

Còn nhớ quãng mấy năm trước có ông cán bộ cấp trưởng ngành ở tỉnh Yên Bái sững sững ngôi biệt phủ. Những người có trách nhiệm đến xác minh thì được ông ấy trả lời “biết chết liền”, ông ấy bảo rằng số tiền khủng ông ấy bỏ ra để xây dựng ngôi biệt phủ này là tiền tích cóp từ hồi hàn vi, hồi hàn vi ấy ông ấy đã phải “đi buôn chổi đót” để tích lũy. Câu trả lời “vô tư” ấy một dạo trong dư luận đã có câu nói “Phen này ông quyết đi buôn chổi”. Câu chuyện “giời ơi tin được không” cuối cùng cũng khép lại, để lại sự ngỡ ngàng của dư luận.

Lại có ông to to ở tỉnh Lạng Sơn kia. Khi được xác minh về ngôi biệt thự cao to của ông ấy thì ông ấy cho biết: “tiền do vợ tôi vay mượn anh em bạn bè”. Lại “giời ơi tin được không” bởi vợ ông cán bộ to to này có nhiều anh em bạn bè tốt đến mức không tưởng tượng nổi. À đấy là chưa kể ừ thì có người cho vay đi chăng nữa nhưng vợ ông ấy sẽ trả nợ thế nào đây? Dĩ nhiên việc xác minh đã xong và ông cán bộ to to ấy hoàn toàn “trong sạch”.

Và lại có ông có chức sắc, xây lâu đài ở quê, tòa lâu đài “nổi bật giữa cánh đồng lúa” ấy được biết là của mẹ của ông chức sắc ấy. Bà cụ thật là “tấm gương điển hình” bởi bà cụ đó ngày ngày lọm khọm ra chợ đầu làng bán từng mớ rau. Khổ thân bà cụ, tiền bán rau được đồng nào cất hết vào rương chẳng dám ăn tiêu. Ngày qua tháng lại số tiền bán mớ rau cuối cùng đủ để bà cụ xây tòa lâu đài để ngắm cho bõ công cặm cụi bán rau.

Chính tôi cũng có lần được một người nhờ vay tiền ngân hàng hộ, mà đâu chỉ mình tôi được nhờ vay hộ, có mấy người nữa. Hỏi vì sao lại phải đi vay và nhờ người vay hộ thì người đó trả lời: “Vay để đầu tư cho con đi du học. Một người vay không được nhiều bởi ngân hàng đã có quy định nên nhờ nhiều người cho khoản vay ra tấm ra món”. Tôi lại hỏi thêm: “Vậy sẽ trả tiền vay bằng cách nào?”. Người đó cho hay: “Cháu học hành thành đạt ở nước ngoài sẽ kiếm được nhiều tiền và sẽ trả được”. Nghe có gì đấy sai sai.

Đã đành, xác minh tài sản thông qua tự kê khai là việc khó và càng khó hơn nếu làm sâu, làm rộng, làm kỹ tới từng trường hợp bởi như đã ví dụ những người “trong diện phải xác minh” đều đã trù tính hết mọi dường đi nước bước. Chẳng dễ dàng phát hiện ra được và nếu có phát hiện ra được thì như đã nói “Cháu không biết gì đâu nhé”. Ngược lại, nếu chỉ xác minh tài sản qua bốc thăm, có lẽ là chưa đủ, khó đúng và khó trúng hết những địa chỉ cần xác minh.

Trông vào “tính trung thực” của cán bộ đảng viên ư? Còn lâu nhé. Trông vào “sự thẳng thắn nghiêm minh” ư? Cũng còn lâu nhé. Bởi một khi có ai đó qua xác minh phát hiện ra dấu hiệu tham ô tham nhũng thì họ đã có cách, đó là “chạy”. Thiển nghĩ, cũng cần xác minh tài sản của chính cán bộ thanh tra. Câu chuyện ông Truyền, phó Tổng Thanh tra Chính phủ, có hẳn một va li tiền bỏ quên trên máy bay ấy. Tiền ấy “suy nghĩ lập luận” đơn giản cũng cho thấy là do “có người “tặng” để lo lót khi bị thanh tra. Đấy, vụ ông Thiếu tướng Đỗ Hữu Ca đấy, nhận hơn 35 tỷ tiền chi cho chạy án đấy. Cho nên cách làm “bốc thăm xác minh tài sản” thoạt nhìn cứ tưởng sẽ phát hiện được dấu hiệu “không bình thường” về kinh tế của cán bộ đảng viên nhưng về thực chất “không vẫn hoàn không” và vô hình chung đã “bỏ lọt” nhiều đối tượng cần xác minh tài sản

Chả nhẽ thôi không xác minh tài sản cá nhân nữa? Không được. Theo thiển nghĩ của tôi thì việc xác minh tài sản cá nhân phải đi kèm với việc xác minh những đối tượng “liên đới”. Này nhé, con cái học hành chòn chưa xong thì lấy tiền đâu để sắm xe sang, để mua nhà tiền nhiều tỉ. Này nhé, vợ cũng công việc hưởng lương công chức thì làm gì “có của để” mà mua nhà. Và anh em họ hàng nữa, họ “đương yên đương lành” bỗng có nhà cao cửa rộng đứng tên mình. Xác mình “liên đới” sẽ tìm ra ngay ai là người “giàu lên bất thường”. Và cả phải xác minh chỗ quan hệ anh em bạn bè “tốt” nữa. Thêm nữa, một khi cán bộ đảng viên có con đi du học ở nước ngoài nữa. Tiền ở đâu ra? Sơ sơ “mấy” việc như thế và có cán bộ đảng viên nào như thế cứ xác minh tài sản là thấy ngay. Việc xác minh tài sản cá nhân của cán bộ đảng viên hãy bắt đầu từ những việc “không bình thường” kể cả những cán bộ đảng viên đã “hạ cánh an toàn”.

Tin vui là một số tỉnh thành như: Tp Hồ Chí Minh, tỉnh Quảng Trị, Tổng cục Thuế, Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ... đã tiến hành “bốc thăm xác minh tài sản”. Gần đấy nhất, ngày 18 tháng 2 năm 2023, tỉnh Quảng Ninh đã tiến hành “bốc thăm” ở 12 cơ quan, đơn vị và địa phương và doanh nghiệp nhà nước đối với 470 người, trong đó có 310 người giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý và 160 người không giữ chức vụ, quản lý. Bốc thăm đã ngẫu nhiên chọn ra 67 người. Theo thiển nghĩ của cá nhân tôi, thì nên công khai danh sách người được “bốc thăm” để thêm thông tin từ dư luận từ quần chúng để nhanh chóng phân loại đối tượng nhằm tránh “oan sai” và “bỏ lọt”. Đặc biệt là tránh việc xác minh bị “vô hiệu hóa”.

Dĩ nhiên cần sớm thông tin kết quả công khai, đúng luật và có sự giám sát của quần chúng để việc làm này không là “chiếu lệ” và tránh sau xác minh thì lại “chìm vào im lặng” hoặc làm “chiếu lệ” hay “Đánh trống bỏ dùi”.

N.T.V